Jaren voordat het landelijke herenigingsproces op gang kwam fuseerden in 2005 de NGK en de GKv in Zaandam al. Daarmee ontstond de allereerste samenwerkingsgemeente. Wat kunnen andere kerken leren van een gemeente met zoveel ervaring? En hoe gaat het nu, twintig jaar na de eerste concrete stappen richting een fusie, in Zaandam?
Soms kun je beter achteraf vergeving vragen dan vooraf om toestemming, is een van de lessen die Jelte Feenstra mee wil geven. Met andere woorden: wacht niet tot je iedereen aan boord hebt, maar durf plaatselijk stappen te zetten in het herenigingsproces als je elkaar hebt leren kennen en erkent als kerk van Christus. Feenstra (66) heeft het proces van voorzichtige kennismaking tot fusie in Zaandam van begin tot eind vrijwel continu als ouderling meegemaakt. Tegenwoordig is hij koster van de Zaankerk. Met de nuchtere houding dat er eventueel fouten gemaakt mochten worden durfden beide kerkenraden het in 2002 aan om na jarenlange samensprekingen stappen te zetten naar meer samenwerking en hereniging. De Zaankerk bevindt zich boven een buurtcentrum
Rituele dans
Tussen 1980 en 1990 schreven de beide gemeenten elkaar over en weer jaarlijks een brief; dat was een soort rituele dans geworden zonder veel impact. Vanaf 1990 ontstond het gevoelen dat de verbinding met Christus eventuele onderlinge verschillen ruimschoots oversteeg. Om die reden intensiveerden de contacten tussen de twee kerkenraden, werden er samensprekingen gevoerd en gingen de beide kerkenraden regelmatig samen vergaderen. Een ‘commissie zonder naam’, bestaande uit twee keer twee afgevaardigden, voerde de regie. De fase van samensprekingen duurde in totaal zo’n twaalf jaar.
‘In 2002 zeiden we tegen elkaar: we gaan intensiever met elkaar in gesprek en elkaar dieper in de ogen kijken. We willen in alle openheid het gesprek gaan voeren over geestelijke en kerkelijke zaken. We gaan elkaar bevragen: hoe staan jullie erin, wat bindt ons, wat scheidt ons?’ Dat leidde in korte tijd tot de conclusie dat er overweldigend veel meer overeenkomsten waren dan verschillen tussen de beide gereformeerde kerken in Zaandam. Die constatering bracht hen ertoe elkaar formeel als kerk van Christus te erkennen. Maar de beide kerkenraden waren ervan overtuigd: daar kan het niet bij blijven. Je kunt niet naast elkaar blijven bestaan.
Als je elkaar erkent als kerken van Christus, kun je niet naast elkaar blijven bestaan